Autor: Željko Starčević, direktor Agencije za razvoj i zaštitu Orjena
Koje su prednosti samoniklog jestivog bilja?
Paradoksalno je da razvojem civilizacije postajemo sve siromašniji u našim jelovnicima biljne hrane. Mnoge biljke koje su naši preci poznavali, često i uzgajali, danas više nećemo zateći niti u samoposlugama, niti na pijacama. Biljke koje nas okružuju sve su nam manje poznate, posebno divlje vrste, neovisno što su one neuporedivo brojnije od onih uzgojnih. Sakupljajući i konzumirajući biljke iz prirode, činimo sebi dvostruku korist: sama fizička aktivnost, ostvarena pri traganju i branju, već je blagodet, a drugu ostvarujemo unoseći zdravu prirodnu hranu u našu, inače podosta jednoličnu i osiromašenu prehranu.
Zdravlje iz planinskog krša Orjena
Dobro je poznato da su današnji uzgojni oblici mnogih jestivih biljaka daleko veći, ljepši, mesnatiji od onih ishodišnih – divljih. Prinosi su takođe višestruko povećani, ali ovako proizvedene biljke obično oskudijevaju u mnoštvu korisnih i našem tijelu potrebnih materija. Narodno vjerovanje u posebno dobar kvalitet biljne hrane koja je rasla u teškim uslovima, u kršu, pod planinskim suncem, danas ima naučnu potvrdu. Aktivne materije u pojedinim jestivim biljkama izraslim u ovim teškim uslovima, često ih svrstavaju i u ljekovito bilje, tako da u tim slučajevima nestaje ona čvrsta granica između prehrambenog i ljekovitog.
Mogućnosti i organičenja
Samonikle jestive biljke Orjena danas praktično i ne koristimo, a skromno je i znanje na ovu temu i obično se zadržava na svega nekoliko jestivih vrsta. Mogućnosti su u odnosu na početno stanje daleko veće, ali svakako ne i neiscrpne. Na području hercegnovske opštine Orjen je proglašen Parkom prirode, ali i da nije, treba imati u vidu da pri sakupljanju jestivih biljki ne smijemo dozvoliti da dovedemo do njihovog smanjenja i propadanja. Nestanak biljne vrste odražava se na cijeli prirodni lanac i može imate ozbiljne, često i neočekivane posljedice. Ujedno, treba imati na umu da se neke od jestivih biljki nalaze na spisku zakonom zaštićene vrste, ili, da su na Orjenu rijetke u toj mjeri da ih ne bi trebali sakupljati. Ipak, plansko i ograničeno branje pojedinih vrsta je aktivnost koja je prihvatljiva i za zaštićene površine, tim prije što se njihovo sakupljanje može biti vid turističke ponude pri posjetama Orjenu, odnosno, domaći proizvodi dobijeni njihovom preradom mogu u značajnoj mjeri obogatiti lokalnu gastro ponudu. Uslov za sve navedeno je da i mi sami (temeljno) poznamo i cijenimo ovaj dar prirode.
