Autori: Radmila Ćapin, Đorđe Ćapin i Željko Starčević, diplomirani arheolozi
Jedan od interesantnijih antičkih arheoloških lokaliteta na području Opštine Herceg-Novi, koji nikada nije istražen je uzvišenje Čakotin. Nalazi se u zaleđu Herceg-Novog pored savremenog puta Herceg-Novi – Trebinje na 440 m nadmorske visine iznad sela Trebesin, a ispod sela Kameno. Lokalitet se završava stjenovitom liticom, pristupačan je sa sjeverne strane iz sela Kameno, kao i pješačkim putem iz Trebesina. Danas se može prići i sa jugoistočne strane teškom planinarskom stazom koja se odvaja sa starog puta koji od Herceg-Novog, preko Matkovića mosta, vodi do Kamenog.
Na lokalitetu su na površini konstatovani fragmenti keramike, koje je teže hronološki opredijeliti zbog usitnjenosti, kao i opeke, možda kasnoantičke i savremene. Nalazi su skoncentrisaniji na uskom dijelu gdje se završava planinarska staza i gdje je nedavno pronađen ulomak helenističke crnofirnisovane keramike. Keramika sa crnim sjajnim premazom rađena od dobro prečišćene zemlje, tankih zidova, spada u luksuznu keramiku koja se najčešće određuje kao grčki import. Postoje informacije o nalazima keramike tokom zemljanih radova prilikom postavljanja dalekovoda 80-ih godina 20. vijeka, od kada se lokalitet tretira kao moguće arheološko nalazište.
Na samom vrhu se nalazi dio zida od 5 redova lomljenog i priklesanog kamena različitih dimenzija, na kom se djelimično zapaža upotreba krečnog maltera i betona najvjerovatnije iz 19. vijeka. Još jedan zid se konstatuje zapadno od navedenog koji sa stijenom južno od njega kao da sačinjava prolaz. Dio stijene je isklesan u formi sjedišta ili baze za neki dio arhitekture.
Lokalitet Čakotin prije bi poslužio u strateške nego u vjerske svrhe. U nemirnim vremenima pri kraju stare ere kao i u kasnoj antici i ranom srednjem vijeku mogao je biti refugijum – pribježište, zatim osmatračnica, jer je idealan vidikovac sa kog se može kontrolisati ulaz u zaliv. Takođe, nakon osvajanja ovog prostora od strane Rimske republike i carstva, mogao je rimskoj vojsci u prvo vrijeme poslužiti za kontrolu nemirnih ilirskih plemena kao stražara pored puta ili kao osmatračnica. Nalaz helenističke keramike smješta jednu njegovu fazu u isto vrijeme kada je egzistirala gradina na Vidovom vrhu posljednjih vjekova prije nove ere i može se pouzdano povezati sa obližnjim tumulima na lokalitetu Đevojačke grede.
Nakon nekih budućih arheoloških istraživanja, ovaj lokalitet će dodatno postati atraktivan za posjetu, pa vjerujemo da će, uz saglasnost vlasnika, doći i do nekog oblika turističke valorizacije Čakotina, podsjetnika na burnu prošlost hercegnovskog zaleđa.