Hercegnovski kameni mostovi između nostalgije, zaštite i atrakcije

izvor: dnevni list Pobjeda

 

U Herceg Novom ima više od 20 kamenih mostova čija se starost mjeri vjekovima – građeni su od vremena turske, mletačke, francuske, austrougarske do jugoslovenske uprave, piše današnja Pobjeda u tekstu “Djela neimara između nostalgije, zaštite i atrakcije”. Veliki dio tmostova, prema svjedočenjima su djela ruku mještana – seoskih neimara, a svaki svjedoči o životu raznih civilizacija i kultura koje su se smjenjivala na području današnje opštine Herceg Novi. Neki od tih mostova nisu u funkciji, drugi su pješački, dok su treći presvučeni asfaltom i betonom, a kako se navodi u tekstu ponovo su došli u žižu interesovanaj kada je “krajem marta došla opomena jer se dio starog pješačkog Vladičinog mosta obrušio u potok”.

“Vladičin most ima veliku istorijsku važnost za naš grad i mi kao lokalna uprava imamo obavezu da učinimo sve kako bismo ga sanirali. U tom poslu lokalna uprava će uvažiti struku, tačnije, idejni projekat sanacije mosta je ranije izrađen. Kontaktiraćemo Upravu za zaštitu kulturnih dobara kako bismo usaglasili dalje korake“, kazao je potpredsjednik opštine Miloš Konjević. Namjera opštine je da uradi glavni projekat i potom restaurira most, za što će biti potrebno obezbijediti nemala sredstva. Inžinjerka građevine Olivera Doklestić najavila je za Pobjedu da tokom iduće sedmice u Herceg Novi treba da dođe prof. dr Amir Pašić, koji je bio glavni arhitekta za rekonstrukciju Starog mosta u Mostaru, da bi obišao Vladičin most i dao smjernice za rekonstrukciju. Čeka se i mišljenje kolega sa FTN u Novom Sadu, a održan je i prvi sastanak u hercegnovskoj opštini.

“Rečeno je da se pretraži korito Ljutog potoka, označi sav popadali kamen i onaj na preostaloj konstrukciji, te traži pomoć eksperata o mogućnosti podizanja konstrukcije. Jasno je da je popustio lijevi oporac mosta i da je to bila njegova problematična zona. Potrebno je uraditi drvenu konstrukciju – oplatu da zaštiti most i to je prvi zadatak”, objašnjava Doklestić, koja je ranije pokrenula popis, brigu i zaštitu starih kamenih mostova u novskoj opštini.

“Lijeva stopa mosta je već 2005. godine bila znatno oštećena zbog potkopavanja bujice potoka Ljuta jer je mlaz, otkako je potok regulisan i zasvođen, velikom snagom i brzinom izbijao iz zatvorenog dijela potoka prema temelju mosta, kazao je za Pobjedu nekadašnji dugogodišnji direktor hercegnovskog komunalnog preduzeća i počasni mađarski konzul Čaba Mađar ističući da je prije 13 godina upozorio da je most veoma zapušten i da će se vjerovatno srušiti ako se uskoro ne interveniše.

Kako se navodi u tekstu o dobu gradnje Vladičinog mosta postoji više pretpostavki, a zajedničko im je da je star više od 200 godina. Čaba Mađar kaže da je građen za vrijeme francuske uprave Herceg Novim 1808. godine. I Doklestić navodi da, prema njenim istraživanjima, stara zidana konstrukcija mosta potiče iz doba francuske uprave u Boki (1808-1814), ali ona navodi i mišljenje arhitekte i konzervatora Srđana Marlovića po kome je most stariji – potiče iz vremena mletačke uprave (sto godina prije).

“Naziv Vladičin most potiče od bivše episkopske rezidencije vladike Savatija Ljubibratića koja se nalazila blizu mosta od 1694. godine. U nedavnoj prošlosti popularni naziv bio je „Milašinovića most“, jer se nalazi i blizu napuštenih mlinova – vodenica porodice Milašinović. Most je bio izgrađen na bivšem tzv. „Napoleonovom“ kolskom makadamskom putu, koji je izgradio maršal Marmon nakon što je zaposjeo i Boku Kotorsku poslije potpisivanja mira između Francuske i Rusije 7. jula 1807. godine u Tilzitu”, prenosi Pobjeda objašnjenje Čabe Mađara.

On kaže da je maršal Marmon, vođen iskustvom iz prethodnih ratnih operacija, a ograničenog uspjeha zbog nedostatka artiljerije koju nije mogao dopremiti brodovima zbog pomorske blokade Jadrana, ali ni kopnom usljed nedostatka puteva – naredio ubrzanu izgradnju kolskog puta kroz Dalmaciju do Boke Kotorske.

“Za gradnju puta koristio je, uglavnom, radnu snagu mještana uz stručni nadzor francuskih inžinjera. Tako da se slobodno može kazati da su put i objekti na njemu djelo ruku lokalnog stanovništva”, kaže Mađar i kao posebnost Vladičinog mosta izdvaja zasvođenost elipsasto – gotskim (,,prelomljenim“) svodom, što mu daje posebnu visinu, a izuzetno je rijedak kod mostogradnje.

Kalendar

oktobar, 2024