Nezavisna kulturna scena Herceg Novog u posljednjih par godina doživljava svoju ekspanziju i to prije svega zahvaljujući podršci privatnih preduzetnika. Da nije nesebičnog učešća hercegnovskih ugostiteljskih objekata, manifestacije poput Hercegnovskog strip festivala ili nastupi hercegnovskih DJ-eva i muzičkih grupa, te brojne izložbe Udruženja likovnih umjetnika, ali i vaninstitucionalna umjetnička edukacija u filmskim, muzičkim i naučnim radionicama, kao i mnoge ostale fešte, nikako ne bi bile na nivou koji su dostigle.
,,Alternativna umjetnost je nešto što na duže staze oblikuje jedno društvo u cijelini, koliko god to bilo teško za progutati nekome kome je mainstream i pop kultura servirana u sad već degutantnoj mjeri. Kao nekomercijalni pravac umjetnosti je skup za pojedinačne avanture, poprilično jeftin za lokalne finansijske centre, da ne pričamo o državnim, tako da je njihova podrška neophodna. Našu podršku će uvijek imati, kako ugostitelja tako i ostalih privrednih subjekata, ali je, svi ćemo se složit, nedovoljno. Često se bilo kakvo učestvovanje u alternativnim dešavanjima svede na doniranje, a ne koegzistenciju i poslije svega ostane onaj bitter sweet osjećaj da ti je drago što si pomogao, a znaš da je na tvoju štetu“, kazao je za Herceg Novi Cool Željko Rajković, suvlasnik kafea Atelje u centru gradu. Atelje je nerijetko podržavao prateće programe Hercegnovskog strip festivala sa kojim je čak organizovao i sponzorisao prvi nagradni Strip konkurs za umjetnike iz regiona, kao i humanitarnu berzu radova nastalih na strip festivalima. Uz to, pomogli su i razne ostale muzičke programe, fešte, predstave. Kako Atelje, tako i ostali sada već kultni objekti – Prostor, Orka, Prostorija, Pivnica, Got… mjesta su na kojima su svoj ogroman potencijal uspjeli da iskažu skoro svi muzičari sa nezavisne scene Herceg Novog.
,,Podrška alternativnoj, neinstitucionalnoj umjetnosti je nešto što se podrazumijeva i što je po nama obaveza svakoga ko zaista želi da se sredina u kojoj živi i radi, razvija na jedan pravilan i način adekvatan modernom dobu. I ono što je tu po nama neshvatljivo je da se ne prepoznaje opšti benefit od te vrste podrške, mada to nije iznenađujuće u konstelaciji u kojoj svi gledaju samo kratkoročne interese i što lakšu i što bržu zaradu“, poručuju iz paba Got koji je osim prostora za predstavljanje hercegnovskim bendovima, podržao i izdavanje knjiga novskim neafirmisanim stvaracioma, poput Petra Vukotića i njegove knjige poezije „Zglenula meja i druge zb(i)rke”. U istom kontekstu, ali sa akcentom na izložbe i promovisanje mladih i nezavisnih slikara i vajara svoju podršku alternativnoj sceni bespoštedno daje i kafe lounge bar Amerika na Belavisti, koji je postao praktično i dom Udruženju likovnih umjetnika Herceg Novi, čijih je desetak autora u proteklih godinu dana izlagalo radove u tom prostoru.
Uvidjevši potrebu za prostorom gdje bi stvaraoci mogli svakodnevno da se okupljaju, da drže radionice, da imaju probe, sopstvene ,,kutke“ za slikanje, nastao je, takođe u privatnom vlasništvu, mini kulturni centar KINO –Klub istraživača neistraženih oblasti, koji na trgu u nekadašnjem kafiću Tora, organizuje kurseve, treninge i radionice ,,za odrasle i neodrasle iz različitih oblasti umjetnosti: film, strip, audio produkcija, muzika, crtanje, slikanje…“
,,Mjesto susreta stvaralaca i razmjene ideja, prostor u kome istražujemo, razmišljamo, stvaramo i predstavljamo. KINO je otvoren poziv zainteresovanim umjetnicima iz likovne, muzičke, filmske i pozorišne umjetnosti da predstave svoje radove ili predlože nove, inspirativne programe“, kažu za sebe entuzijasti koji su opet zahvaljujući samo ličnoj inicijativi i privatnom angažmanu pokrenuli cijeli porjekat.
Međutim, zbog specifičnosti rada, niti u jednom objektu u centru grada ne može se organizovati da muzički stvaraoci imaju svakodnevne probe. I upravo je to možda i najveći problem – vrlo je teško da se na privatnoj osnovi organizuje adekvatan prostor za vježbanje i stvaranje hercegnovskim pop-rock bendovima. Ti umjetnici nemaju ono čime njihovi kolege u razvijenim urbanim sredinama inače raspolažu – posebno namijenjen prostor u kome bi mogli da se okupljaju, stvaraju i eksperimentišu, poput nekadašnjeg Omladinskog kulturnog centra u Meljinama, koji je opet bio privatna inicijativa – aranžman sproveden između vlasnika bivše zgrade poslovne zgrade Prvoborca i NVO OKC. Podsjetimo, iz tog je samoorganizovanog kulturnog centra izašla čitava generacija muzičara, vizuelnih i multimedijalnih umjetnika, koji sada prave karijeru na jugoslovenskom prostoru. Zatvaranjem OKC-a mladi ljudi su uskraćeni za informacije i mogućnosti koje redovan školski program ne pruža, a nužne su, kao i za podsticaj i sinergiju koje daje rad u kreativnoj grupi.
Dakle, kreativna industrija, umjesto da postoji u trouglu nezavisna scena-javni sektor-privatni sektor, značajno većinski se svodi na lične inicijative sa podrškom, finansijskom i materijalnom, privatnih preduzetnika, koji umjetnike prepoznaju i u simbiozi vide određeni interes. Ali, takav je način podrške nezavisnoj sceni kratkog daha i nesiguran, jer privatni sektor s pravom ide za svojim interesom, pa je tu opet primjer upravo OKC koji je bio prinuđen da se iseli zbog promjene interesovanja vlasnika bivše poslovne zgrade u Meljinama.
Stoga se postavlja pitanje – šta je sa onima koji na neki način imaju obavezu da podržavaju alternativnu umjetnost i nezavisnu kulutrnu scenu? Kada će gradske i državne institucije, umjesto da budu na konzervativnim pozicijama kao sada, shvatiti da je kulturna politika grada uslovljena obavezom razvitka, a ne stagnacije i da napretka kulturne scene nema i ne može biti bez podrške nezavisnim stvaraocima?
Pitanja su retorička, jer, iako su predstavnici opštinskih nadležnih institucija još u decembru prošle godine na okruglom stolu održanom u motelu Dubrava, u okviru manifestacije ,,12h re:hub“, obećali da će učini sve da se promjeni činjenica da hercegnovski stvaraoci, naročito iz domena izvođačkih umjetnosti, uglavnom nemaju mjesto za rad i nastupe, od toga još uvijek nema ništa. Štaviše, o tome opštinari nisu ni razgovarali na posljednjem sastanku sa ministrom kulture, iako je Herceg Novi grad koji pretenduje na prepoznatljivost po svojoj kulturno-umjetničkoj ponudi i iako je sam ministar, Janko Ljumović, nakon sastanka rekao:
,,Ja sam recimo evo juče uputio pismo na različite adrese – od Glavnog grada, Ministarstva odbrane, Upravi za državnu imovinu… dakle potraga za nezavisnim kulturnim centrom, nekim nekorišćenim ili zapuštenim prostorima u državnoj svojini koji mogu biti dati na korićenje ili upotrebu nezavisnom sektoru kulture. To su neki primjeri inovativne prakse gdje svi zajedno moramo pokazati spremnost znanja vještine da dođemo do rezultata. Tu nije dovoljna jedna strana, nego se moramo proaktivnije okupiti sa više strana da bi to prosto bio rezultat a ne samo priča“, kazao je ministar Ljumović. Sa druge strane, na pitanje da li je Opština Herceg Novi u ovom kontekstu delegirala neki objekat ili pitanje, a uzimajući u obzir nedavno vrlo jasno ukazivan problem sa kojim se suočava nezavisna scena u našem gradu, i na pitanje šta će Opština uraditi dok ne bude gotov novi zakon, potpredsjednik Opštine Dragan Janković kratko je rekao: ,,Ne, nismo o tome danas pričali, imali smo druge teme“
Sa druge strane, kao što se vidi, mnogo je navedenih, a i nenavedenih primjera gdje nezavisna kulturna scena u Herceg Novom dobija prostor kod privatnih partnera, koji pokazuju zavidnu osviješćenost i iskrenu želju da sredina u kojoj žive i rade evoluira.
